Ratten hebben snorharen waarmee ze in het donker een beeld van de omgeving kunnen vormen. Zoals wij in het pikdonker op de tast met onze handen nogal onbeholpen ons een weg kunnen vinden in onze woning kunnen ratten dit met behulp van hun snorharen feilloos.
Bouw
Een snorhaar is een lange haar net als alle andere haren in op het lichaam. De snorhaar is opgebouwd uit een reeks dode cellen die groeit vanuit een haarzakje die in de huid zit. Elk haarzakje heeft een paar kleine spiertjes, een klein bloedvat en een paar zenuwuiteinden. De spiertjes kunnen de stand van de voelsprieten en snorharen aanpassen.
Lengte snorharen.
Bij ratten groeien de lange snorharen in rijen aan alle twee de kanten van hun neus. De snorharen die uit hun wenkbrauwen en wangen groeien zijn ook lang terwijl de snorharen die rond hun mond groeien heel kort zijn.
Gevoeligheid
Door de bouw van de snorhaar en het bloedvat dat er bij de basis om de snorhaar heen ligt zijn de kleinste bewegingen van de snorhaar door de zenuwen waar te nemen en aan de barrelcortex in hersenen door te geven, Het is een uiterst gevoelig systeem.
Foto: Adri de Groot (www.vogeldagboek.nl)
Beeldvorming
Elke aparte snorhaar correspondeert met een vast plekje in de barrelcortex waarbij het zo georganiseerd is dat de ruimtelijke verdeling van de snorharen op de kop van de rat ruimtelijk weerspiegeld wordt in deze barrelcortex (figuur. 1.) Door deze weerspiegeling en door de ervaring tijdens het opgroeien kan de rat via zijn snorharen een beeld van zijn omgeving vormen via de informatie uit zijn snorharen.
Ratten zijn sterk afhankelijk van hun snorharen voor informatie uit hun omgeving, zelfs meer dan dat ze afhankelijk zijn van hun ogen. Snorharen zijn extreem gevoelig, gevoeliger dan de vingertoppen van een mens.
Zien met snorharen.
Rattensnorharen resoneren ook op verschillende frequenties, zoals de snaren van een harp dat ook doen. Lage geluidsfrequenties in de lucht en grove texturen op de grond zorgen ervoor dat de lange snorharen trillen, terwijl hoge luchtfrequenties en fijne texturen de korte snorharen laten trillen. Deze trillingen kunnen de rat helpen om fijne onderscheidingen te maken tussen texturen, en kunnen hen zelfs in staat stellen om geluiden te 'horen' die door de lucht worden verzonden.
Figuur 1. Investigation of events in the EEG signal correlated with changes in both oxygen and glucose in the brain January 2012 DOI:10.1049/ic.2012.0220
Als een rat een snorhaar verliest, zal zijn brein zich binnen een paar uur of dagen aanpassen aan de nieuwe configuratie: de ruimte in de hersenen die is toegewezen aan die snorhaar (de ton) zal krimpen en de aangrenzende tonnen zullen groter worden om dit te compenseren. Dit is echter geen permanente toestand: er zal een nieuwe snorhaar groeien om de plaats in te nemen van de verloren snorhaar, en deze zou binnen 8-11 dagen na het verlies moeten verschijnen. Het brein van de rat zal zich opnieuw aanpassen aan de nieuwe configuratie.
Ervaringen
Dat de snorharen de ratten erg gevoelig zijn en veel informatie geven in een nachtelijke en duistere omgeving blijkt wel dat als ik met mijn thermische richtkijker schiet. Er wordt dan geen gebruik gemaakt van een infrarood lamp om de rat te beschijnen en toch hebben ze mijn soms in de gaten. Dit gebeurt vooral als de ondergrond waar ik op loop verhard is. Op het moment dat ik mijn schietstok iets te hard op de grond zet veroorzaak dat trillingen die de rat meteen waarneemt. Direct heeft hij in gaten dat er iets niet pluist is en kruipt snel weg. Dat doet hij ook als de afstand wel 20 meter is. Op een zachte ondergrond heb je daar veel minder last van omdat de hoge trillingen dan sneller uitdoven.
Bij het rattenjagen maak ik gebruik van schoenen met zachte zolen en loop rustig en zachtjes. De schietstok zet ik heel voorzichtig neer voordat ik mijn geweer er op plaats. In winkels waar altijd een harde ondergrond is gebruik ik nog wel eens zacht rubberen doppen onder aan de poten van de schietstok om de trillingen te verminderen.
Helemaal funest is het als ik de schietstok over de grond trek. Trillingen en geluid veroorzaakt dat de rat dan direct weg..
Als er al veel trillingen zijn door zwaardere motoren dan is de rat veel gemakkelijker te benaderen en blijft gewoon zitten als ik de schietstok per ongeluik een beetje hard neerzet.
Het kan zelfs zijn dat de ratten massaal weg trekken als er langdurig en sterke trillingen zijn zoals bij heiwerkzaamheiden.
Bronnen:
- Foto: vogeldagboek van Adri de Groot. www.vogeldagboek.nl (copyrights)
- Figuur 1. Investigation of events in the EEG signal correlated with changes in both oxygen and glucose in the brain January 2012 DOI:10.1049/ic.2012.0220
Reactie plaatsen
Reacties